Over de volle breedte van de wetenschap is een ontwikkeling gaande om data voor onderzoek beter beschikbaar te maken voor hergebruik volgens de FAIR-principes: Findable, Accessible, Interoperable, Reusable. Het nieuwe KNAW-adviesrapport Storage and availability of data for research gaat uit van de behoeften, wensen en gebruiken van onderzoekers die met data werken. Onderzoekers hechten groot belang aan het opslaan en het beschikbaar maken van data voor collega’s, constateert het advies, maar ze worstelen vaak met de uitvoering. Specifieke uitdagingen liggen op het gebied van de eigendom van data en de beschikbaarheid van nationale infrastructuren voor dataopslag. Ook zijn er algemene uitdagingen, zoals het opleiden van wetenschappers op dit gebied, het vaststellen van de juiste metadata en methoden voor datatoegang, betere ondersteuning van wetenschappers die met data werken en het tot stand brengen van een cultuur waarin het belang van opslag van en toegang tot data wordt erkend. Wetenschappers hebben sterke behoefte aan meer sturing op nationaal niveau om de data beter aan elkaar te verbinden.
Het rapport roept kennisinstellingen op na te gaan hoe ze onderzoekers per wetenschapsgebied beter kunnen ondersteunen bij hun omgang met data. Te denken valt aan het wegnemen van juridische en ethische obstakels, het faciliteren van opleidingsprogramma’s en het creëren van ICT-achtige diensten waarmee wetenschappers tijdens elke fase van hun onderzoeksproject data gemakkelijk en veilig kunnen opslaan, delen en publiceren.
Ook moet het voor onderzoekers duidelijker worden wie de kosten van opslag en delen van data voor onderzoek betaalt: de ministeries, de onderzoekfinanciers, de kennisinstellingen of een combinatie van deze partijen. Data hebben een intrinsieke waarde. Niets doen is daarom geen optie: ook verlies van data brengt aanzienlijke kosten met zich mee.
Verder vraagt de KNAW de ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap; Economische Zaken en Klimaat en Volksgezondheid, Welzijn en Sport gelijkwaardige afspraken te maken voor het delen van data tussen academische instellingen enerzijds en Nederlandse bedrijven en overheidsorganisaties anderzijds. Dit stimuleert gelijke kansen voor onderzoekers die met data werken.
Maar onderzoekers hebben ook hun eigen verantwoordelijkheid. Ze moeten vóór de start van hun onderzoeksproject aan hun management duidelijk maken welke ondersteuning en begeleiding zij nodig hebben voor gepaste dataopslag en -toegang. Het adviesrapport bevat hiervoor een checklist.
De KNAW wil met dit adviesrapport bijdragen aan een betere afstemming tussen de wensen en behoeften van wetenschappers enerzijds en de plannen en ambities van kennisinstellingen anderzijds om data FAIR te maken. In de komende maanden organiseert de KNAW enkele bijeenkomsten om de aanbevelingen met de betrokken partijen verder uit te werken.