Voor wetenschappers betekent vrijheid dat zij zelfstandig onderzoek mogen doen en hun ideeën mogen uiten, ook als deze gevoelig of controversieel zijn. Deze academische vrijheid is belangrijk voor de vooruitgang van kennis en het debat in de samenleving. Het is daarom belangrijk dat instellingen en de overheid deze vrijheid beschermen.
Deze vrijheid gaat echter ook samen met verantwoordelijkheid. Wetenschappers moeten bijvoorbeeld:
Ook moeten wetenschappers elkaar ruimte geven. Als zij elkaars werk beoordelen (bijvoorbeeld bij subsidieaanvragen), moeten ze openstaan voor andere ideeën. Dat is belangrijk om nieuwe inzichten en vernieuwing mogelijk te maken.
Academische vrijheid kan soms onder druk staan. Wetenschappers kunnen zich bedreigd voelen of beperkt worden, bijvoorbeeld door politiek of sociale media.
Academische vrijheid geeft wetenschappers ruimte om vrij te onderzoeken, les te geven en te publiceren. Dit is belangrijk voor wetenschap en democratie. Er horen verantwoordelijkheden bij, zoals eerlijk werken en openstaan voor kritiek. Universiteiten moeten zelf hun beleid kunnen bepalen om deze vrijheid te waarborgen.
Meer over dit thema